Segundo os últimos datos do Rexistro Nacional de Tumores, en xeral, e grazas a diferentes modalidades de tratamentos, o 78% dos pacientes con cancro infantil xa se cura. Con todo, segue sendo un número elevado o dos pacientes que falecen. O índice de supervivencia dos pacientes con neuroblastomas ou sarcomas en estadios avanzados e algúns tipos de tumores cerebrais ou leucemias é inferior ao 40%.
Segundo esa base de datos do Rexistro Español de Tumores Infantís (RNTI-SEHOP), prodúcese un novo caso de cancro por cada 7.000 nenos menores de 15 anos e 1.000 novos casos de cancro ao ano en nenos de entre 0 e 14 anos. É a primeira causa de morte infantil por enfermidade nos países desenvolvidos tralo primeiro ano de vida, e ocasiona o 25% das mortes en nenos de entre 1 e 14 anos e o 12-14% das mortes de adolescentes de entre 15 e 19 anos.
Malia que en 1990, un de cada mil adultos mozos sobrevivían ao cancro infantil e que agora son un de cada 600 os que sobreviven, os investigadores coinciden en que se necesitan novos fármacos para combatelo.
Esta supervivencia débese, segundo os doutores, aos ensaios colaborativos internacionais. Con todo, os sobrevivintes seguen padecendo moitas toxicidades a longo prazo, e hai unha necesidade urxente de introducir tratamentos moleculares na primeira liña de tratamento.
Os científicos defenden que a investigación pediátrica é máis necesaria que nunca porque “máis do 20% da poboación europea ten menos de 18 anos”. Segundo os expertos, “non deben ser considerados adultos pequenos; o que funciona para os adultos pode non funcionar para os nenos”. Ademais, é necesario un cambio na visión ética: “Os nenos deben ser protexidos a través dos ensaios clínicos, non deles”, explicou Ana Herradón, responsable do Grupo de Monitorización de Ensaios Clínicos de Brystol-Myers Squibb, que acudiu ao acto de presentación da II Xornada Hospitalaria sobre Medicina Translacional e Ensaios Clínicos, celebrada o pasado 24 de febreiro no Hospital NIño Jesús,.
Segundo Herradón, os retos en investigación pediátrica pasan por dúas grandes dificultades: a heteroxeneidade da poboación pediátrica “hai tanto neonatos como bebés, nenos e adolescentes” e o deseño do protocolo.
Neste último, téñense que ter en conta aspectos como as consideracións éticas de risco-beneficio, que sexa válido científicamente á vez que pouco complexo, que as probas se minimicen ao máximo “e que sexan non invasivas”, que se estableza un acordo en canto ás cantidades de mostras de sangue e se decida sobre a elección do uso do placebo.
Herradón considera que os ensaios pediátricos necesitan da colaboración por parte de centros, industria, asociacións, pais e pacientes para poder ser levados a cabo con éxito.
“Unha das cousas máis importantes para nós é estar cos pais dos pacientes e un deses exemplos son xornadas como estas”, indicou Moreno. “Os pais queren ter a oportunidade de poder participar en máis ensaios clínicos; que non teñan que irse fóra. Nós traballamos coas familias para poder dar un mellor acceso a eses ensaios” concluíu.
A unidade de ensaios clínicos triplica a súa actividade
Para investigar os casos menos frecuentes, o Hospital Universitario Niño Jesús e o Centro Nacional de Investigacións Oncológicas (CNIO) crearon hai dous anos a Unidade de Investigación Clínica para Ensaios Clínicos Pediátricos CNIO-HNJS. Coordinada polo doutor Lucas Moreno, facilita o acceso a máis alternativas terapéuticas dentro dun ensaio clínico, sen necesidade de realizar un desprazamento por parte das familias fóra de España
“Hai dous anos non tiñamos un ensaio clínico para as leucemias que recaían, nin para os neuroblastomas, nin para moitos tipos de sarcomas, e agora é un camiño no que estamos mellorando. Sempre queremos ter unha carteira de ensaios clínicos que cubran os máximos cancros posibles pero é un camiño no que avanzamos moito”, indicou Moreno.
Durante a II Xornada Hospitalaria sobre Medicina Translacional e Ensaios Clínicos, Moreno presentou os resultados obtidos desde o inicio de actividade da Unidade. En dous anos de vida, pasaron de 9 a 25 ensaios clínicos abertos, ampliando a posibilidade de acceder a tratamentos experimentais para a maioría dos cancros infantís.
“Tamén conseguimos que os medicamentos que van chegando poidan probarse canto antes nos nenos. Antes, cando os medicamentos se comezaban a probar en adultos, tardaban máis de dez anos en chegar a probarse en nenos. Agora, eses ensaios clínicos fanse antes e, ademais e grazas a unidades como esta e a outras en Europa, eses ensaios están chegando a España”, anunciou Moreno.
Dentro da unidade, entre os principais cancros en pediatría, hai ensaios específicos para a leucemia linfoblástica, mieloblástica e o neuroblastoma. Ademais, hai ensaios xenéricos aos que poden acceder pacientes con calquera tipo de tumor sólido “exceptuando os cerebrais” e outros para pacientes con determinadas mutacións xenéticas, con independencia da patoloxía que padezan.
Nun último grupo atópanse outros tratamentos experimentais para cancros menos frecuentes, como a leucemia mieloide crónica, LHH (Linfohistiocitose hemofagocítica), ou moi raros, como o tumor de GIST, entre outros.
Durante o ano 2015 espérase poder ampliar esta carteira de ensaios iniciando outros cinco novos ensaios clínicos, dedicados especialmente ao osteosarcoma, ao sarcoma de Ewing e aos tumores cerebrais.
A cooperación internacional, clave no proceso
A apertura e consolidación das relacións coas entidades científicas europeas que coordinan a investigación no cancro infantil foi clave neste crecemento. “O traballo realizado, ao ser un dos hospitais que máis pacientes recrutou para varios ensaios a nivel internacional, e a colaboración mostrada para promocionar a apertura de novos traballos, converteu á unidade en referencia tamén á hora de consultar o deseño e as estratexias de próximos proxectos internacionais”, sinalou Luís Madero, xefe do Servizo de Oncohematoloxía do Hospital Infantil Niño Jesús e Presidente da Fundación da Asociación Española de Pediatría (AEP), durante a xornada.
En dous anos de vida, a unidade deu acceso a novos tratamentos a nenos e adolescentes con cancros avanzados en todo o territorio español. Ademais, abríronse catro ensaios Fase I first-in-child (que se realizan por primeira vez en pacientes pedátricos) e teñen previsto abrir cinco ensaios máis en 2015.
Por iso, un dos obxectivos da unidade para os próximos tres anos é ampliar e consolidar a Unidade de Ensaios Clínicos Pediátricos Fase I/II con máis ensaios first-in-child, e lograr unha variedade que permita tratar á maioría dos nenos e adolescentes con cancros refractarios e de alto risco, así como ofrecer acceso a novos fármacos e terapias aos pacientes de todo o territorio estatal.
Segundo o doutor Moreno, “prestarase unha atención especial en aumentar os ensaios clínicos académicos onde se incorporen a bioloxía tumoral e a medicina personalizada en oncoloxía pedátrica”.
Desta forma, a investigación de onco-hematoloxía pediátrica si poderá seguir a liña de adultos en canto á aplicación da medicina personalizada, “con menos toxicidade, maior precisión á hora de adaptar os tratamentos de forma individualizada e con tratamentos desenvolvidos tendo en conta a bioloxía do tumor, o funcionamento do sistema inmunolóxico e outros novos factores determinantes na aparición e reacción das células canceríxenas”.
“Ante tantos obxectivos ambiciosos e complexos – engade Madero – é necesario unirse á estratexias europeas e internacionais, e fomentar a colaboración entre todos os axentes de diferentes sectores que en España traballan para reforzar o desenvolvemento de novos avances na investigación do cancro infantil”.
Fonte: SINC
