Dietas vexetarianas na infancia

Autoras: Celina Arana Cañedo-Argüelles. Pediatra de Atención Primaria. Centro de Salud Mª Ángeles López Gómez. Leganés. Madrid.

vexetaisQue é o vexetarianismo?
O vexetarianismo é un estilo de vida baseado no consumo de produtos de orixe vexetal que exclúe, en maior ou menor medida, alimentos de orixe animal. As dietas vexetarianas ben planificadas son saudables e nutricionalmente adecuadas; poden asegurar un correcto funcionamento do organismo humano, o seu crecemento e desenvolvemento, e proporcionan beneficios para a saúde na prevención e no tratamento de problemas cardiovasculares, hipertensión arterial, hipercolesterolemia, diabetes, cancro, etc.

Con todo, como todas as dietas que exclúen alimentos, conlevan un risco carencial, maior en períodos críticos da vida como a infancia e a adolescencia.

Distínguense tres grupos principais de vexetarianos, segundo os alimentos consumidos por cada un deles:

– Vexetarianos estritos (tamén chamados ‘vegan’): consumen, de forma exclusiva, alimentos de orixe vexetal.

– Lacto-vexetarianos: inclúen na súa alimentación, ademais dos produtos de orixe vexetal, leite e produtos lácteos.

– Ovo-lacto-vexetarianos: a súa dieta componse de produtos vexetais, leite, produtos lácteos e ovos.

Como é unha dieta vexetariana?

Os alimentos aceptados por todos os tipos de vexetarianos, e base da súa alimentación, son os cereais, legumes, froitas, as verduras, as hortalizas, os froitos secos, as sementes e os aceites vexetais. A combinación axeitada destes alimentos permite elaborar unha dieta completa e equilibrada cuxas características xerais, comparadas coas dunha dieta convencional, son: menor achega enerxética, menor contido de proteínas e graxas saturadas, maior proporción de fibra dietética e antioxidantes, menor inxesta dalgúns minerais e vitaminas. Destas características derívanse os posibles efectos beneficiosos e tamén os seus posibles riscos.

Que riscos ten a dieta vexetariana?

Trátase de dietas baixas en calorías polo seu pobre contido en graxas. Así, precísase inxerir unha gran cantidade de alimentos para asegurar un correcto aporte enerxético, o que pode ser difícil para os nenos, sobre todo para os máis pequenos, pola menor capacidade do seu estómago.

As proteínas da dieta fornécennos os aminoácidos, auténticos ladrillos que o corpo humano necesita para medrar, desenvolverse e manter a función de todas as súas células. As proteínas animais dinse completas porque conteñen todos os aminoácidos esenciais; as proteínas vexetais, pola contra, son incompletas e carecen dalgúns deles, diferentes segundo o tipo de alimento do que procedan. Obterase un aporte de proteínas completo só con produtos de orixe vexetal se a dieta diaria contén distintos alimentos: cerais e legumes, por exemplo, de maneira que se compensen entre eles. A proteína de soia é a máis completa das proteínas de orixe vexetal. En xeral, pódense satisfacer os requirimentos proteicos sempre que se consuma unha variedade de alimentos vexetais e se cubran as necesidades calóricas.

As dietas que non inclúen peixe, ovos ou cantidades xenerosas de algas adoitan ser pobres nalgúns tipos de acedos graxos esenciais, os chamados omega-3, importantes para a saúde cardiovascular, así como para o desenvolvemento ocular e cerebral.

O contido vitamínico dos vexetais é rico en xeral, aínda que con algunhas excepcións importantes como a vitamina B12 ou a vitamina D.

Con respecto aos minerais, o ferro e o calcio provenientes de alimentos vexetais son máis difíciles de absorber. A dieta vexetariana debe conter maior cantidade de ferro e alimentos ricos en vitamina C que faciliten a súa absorción para cubrir as necesidades. A inxesta de calcio dos ovo-lacto-vexetarianos e lacto-vexetarianos é similar á dos non vexetarianos, mentres que no caso dos veganos tende a ser menor que a de ambos grupos e pode situarse por baixo das recomendacións.

Os riscos dependen dos alimentos excluídos da dieta, polo que son maiores coa dieta vexetariana estrita. É imprescindible vixiar con moita atención períodos críticos da vida en que aumentan as necesidades: xestación, lactancia, adolescencia e situacións de enfermidade.

Figura 1: Pirámide vexetariana
Figura 1: Pirámide vexetariana

Elaborando un menú vexetariano saudable. Algunhas recomendacións

A planificación da dieta é máis sinxela para os lacto-vexetarianos e ovo-lacto-vexetarianos. A variedade é a mellor garantía para conseguir unha alimentación saudable:

– Elaborar o menú escollendo a maior variedade posible de produtos que representen todos os grupos de alimentos básicos. Pode servir de orientación a pirámide vexetariana (figura 1), adaptación da pirámide nutricional, que distribúe os grupos de alimentos desde a base ata o vértice en chanzos, segundo a cantidade de consumo recomendado: na base están os cereais, legumes, froitas e verduras que deben incluírse en cada comida; na zona intermedia, os froitos secos, as sementes, os aceites, a soia e o leite, e os ovos para os non estritos, coa recomendación de consumo a diario; e, no vértice, doces e pasteis para consumir de cando en vez e en pequena cantidade.

– A lactancia materna, segundo as recomendacións actuais (exclusiva os seis primeiros meses da vida e complementada con outros alimentos ata os dous anos ou máis, segundo os desexos da nai e o fillo), garante a correcta nutrición do lactante e do neno pequeno. A nai debe seguir unha alimentación axeitada que asegure o seu estado nutricional.

– Se a lactancia materna non é posible, poderanse utilizar fórmulas de illado de proteína de soia para lactantes ata os 12 meses. Despois pódese utilizar leite ou unha fórmula fortificada de soia.

– Os nenos que non toman leite ou un substituto fortificado poden carecer dos seguintes nutrientes: calcio, proteínas, vitaminas D. Estes nenos poden necesitar un suplemento vitamínico e mineral. Convén asegurar a adecuada exposición solar.

– Conseguir a achega diaria de todos os aminoácidos esenciais mediante a combinación de alimentos. Os nosos guisos e potaxes tradicionais a base de legumes e cereais son un bo exemplo de como conseguir unha inxesta proteica completa. A soia e os seus derivados (tofu, etc.) son boas fontes de proteínas.

– Evitar o consumo abundante de alimentos de baixa densidade enerxética. Non se debe limitar o consumo de graxas antes da idade de dous anos. Hai que asegurar a inxesta suficiente de acedos graxos omega-3.

– Débese fornecer un suplemento de vitamina B12, se non se consumen produtos animais.

– É difícil lograr unha achega de ferro axeitada se non se consome carne. As seguintes son boas fontes de ferro: os produtos de cereais e grans fortificados, os figos, os froitos secos, as acelgas e espinacas, ou as legumes. Asociar o seu consumo con alimentos ricos en vitamina C.

Artigo cortesía da Asociación Española de Pediatría en Atención Primaria (AEPAP)

 

 

 

Deixar un comentario

Por favor, introduce o teu comentario!
Por favor, introduza o seu nome aquí

*