O seu desenvolvemento ten características diferentes que merece a pena que os proxenitores coñezan porque así se sentirán máis seguros.
Autora: Carmen Rosa Pallás Alonso. Xefa do Servizo de Neonatoloxía do Hospital 12 de Octubre. Membro do grupo PrevInfad
Os nenos prematuros son os que nacen antes da 37ª semana de xestación. A data que se calcula como data de parto corresponde á 40 semana de xestación, un neno que nace dúas semanas antes desta data, é dicir con 38 semanas, non se considera prematuro. Se nace catro semanas antes, á 36ª semana de xestación, si é un neno prematuro. É fácil comprender que non todos os prematuros son iguais, non é o mesmo nacer cinco semanas antes, á 35 semana de xestación, que nacer á 24 semana de gestación, 16 semanas antes da data probable de parto.
Ás veces crese que o pícaros prematuros son só nenos máis pequenos, que pesan menos e que só teñen que estar un tempo na incubadora para engordar. É certo que os nenos prematuros pesan menos, estiveron menos tempo no útero de nai e, por iso, gañaron menos peso, pero este non é o seu principal problema. Os nenos prematuros nacen cos seus órganos inmaturos e, xa que logo, non están preparados para asumir as funcións que se requiren ao nacer antes de tempo. Canto máis prematuro é un neno máis problemas terán os seus órganos para adaptarse e, por iso , necesitan estar ingresados. Nalgunhas ocasións necesitan estar en coidados intensivos, porque necesitan axuda de medicacións e de aparellos para suplir a inmadurez dos seus órganos.
Cando a un neno prematuro se lle dá de alta do hospital é porque se supón que xa está maduro, que xa pode alimentarse sen problema, que os seus órganos funcionan ben e que é capaz de controlar a súa temperatura nun berce.
A gran maioría dos nenos prematuros serán pícaros cun desenvolvemento absolutamente normal pero, aínda así, teñen unha serie de características ou peculiaridades. Os nenos prematuros terminan de madurar nun ambiente diferente ao útero materno e, xa que logo, o seu desenvolvemento tamén ten características diferentes que merece a pena que os pais coñezan porque así vanse sentir máis seguros e non se preocuparán por aspectos que son normais nos nenos que nacen antes de tempo.
A idade corrixida
Este é un concepto moi importante, e que todos os pais e nais dos nenos prematuros deberían coñecer. Chámase idade corrixida á idade que tería o pícaro se nacese ás 40 semanas de xestación, é dicir se nacese na data probable de parto. Por exemplo un neno de 6 meses que naceu ás 32 semanas de xestación, 8 semanas antes da data de parto, ten unha idade corrixida de 4 meses. Aos seis meses da idade real quítanselle as oito semanas que lle faltaban ata a 40 semanas e, xa que logo, a súa idade corrixida son seis meses menos oito semanas, o que equivale aproximadamente a catro meses de idade corrixida. Se un neno nace á 24 semana de idade xestacional, nace 16 semanas antes, así, por exemplo cando teña 10 meses de idade real, a súa idade corrixida será 6 meses, xa que hai que quitarlle 16 semanas á idade real.
O desenvolvemento do neno, o seu peso, a súa talla, estarán en relación coa súa idade corrixida e non coa súa idade real. A idade corrixida perde importancia a partir dos dous anos. Non é o mesmo un neno de 10 meses que de seis meses, con todo aos cinco anos non é moi diferente ter cinco anos que cinco anos e catro meses. Por iso os pediatras decidiron utilizar a idade corrixida para todas as valoracións ata os dous anos. Logo dos dous anos, utilizarán a idade real.
Coidados especiais cando se chega a casa cun neno prematuro
Os nenos prematuros teñen dificultades para controlar a temperatura. Se fai moita calor na habitación poñeranse con febre e se fai frio a súa temperatura descenderá por baixo dos límites normais. A habitación debe estar entre 21 e 23 grados e hai que prestarlle atención á roupa que leva o neno. Se se teñen dúbidas sobre se está pouco ou demasiado abrigado pódeselle tomar a temperatura.
Hai que intentar que o número de visitas se reduza ao máximo. É preferible que o vexan na rúa antes que na casa, xa que é máis fácil transmitirlle unha infección nun lugar pechado que nun aberto. É moi importante que ninguén toque o neno sen lavar as mans. Se a nai ou o pai están acatarrados utilizarán mascarilla cando collan o neno. Aos irmáns débeselles ensinar a lavar as mans sempre que vaian tocar o irmán pequeno. Non se lles debe impedir que o toquen, hai que ensinarlles como deben facelo.
Sempre que sexa posible evitaranse as garderías, idealmente ata os tres anos. Nas garderías os nenos prematuros expóñense a outros moitos nenos, algúns dos cales, terán algunha infección e contaxiaranlla con bastante facilidade.
A familia do neno prematuro
Do mesmo xeito que os nenos prematuros non están preparados aínda para nacer, moitas veces, os pais e nais tampouco están preparados para recibir a seu fillo. Ademais, como xa se dixo, algúns nenos prematuros precisan ingresos no hospital moi prolongados, o que produce unha gran distorsión na familia. Os pais deben intentar asumir o papel de coidadores de seu fillo canto antes, aínda que estea ingresado no hospital. Canto máis se impliquen no coidado do seu fillo, máis fácil lles será todo despois. O coidado canguro, aumenta a produción de leite, favorece o desenvolvemento do neno e diminúe a ansiedade e a depresión dos proxenitores. O contacto físico entre eles e o neno é moi importante porque facilita a aparición do vínculo. Telo en canguro (figura 1), sostelo en brazos, abrazalo, bicalo, facilitarán o proceso de vinculación entre os proxenitores e o neno que, sen dúbida, vese dificultado polo ingreso no hospital cando este é necesario.
Durante o tempo de ingreso no hospital hai que intentar sacar tempo para estar cos irmáns do neno, se os ten. Os irmáns poden sentirse abandonados polos seus pais, que só parecen preocupados por un neno que nin coñecen nin saben ben onde está. Para eles tamén é bo que poidan velo no hospital, poñerlle cara. Eles captan a súa situación de fraxilidade e entenden así mellor que os seus pais e nais teñan que dedicar tanta atención a ese neno tan pequeno. Se a maioría dos días, a pesar do cansazo que sen dúbida teñen os pais, se consegue sacar un tempo especial para os irmáns, estes levarán moito mellor este tempo de ingreso. Cando chega o irmán á casa hai que instruílos sobre como deben tratalo, ensinarlles que deben lavar as mans antes de tocalo, pero non hai que impedir que teñan contacto físico co irmán prematuro.
Despois da alta, os nenos prematuros séguense percibindo como moi fráxiles e adoitan aparecer actitudes sobreprotectoras que, ás veces, complican o proceso educativo, pero que, por outra banda, enténdense moi ben, porque algúns nenos foron verdadeiramente moi pequenos e moi fráxiles. De todos os xeitos hai que intentar que os nenos se sintan seguros. Canto máis seguros se sintan máis independentes serán despois. Aínda que hai que protexelos, á vez, hai que deixarlles que vaian asumindo os seus pequenos retos.
Os xemelgos e os trillizos con moita frecuencia son prematuros. Hoxe en día aumentouse a frecuencia de xemelgos e trixéminos pola frecuencia coa que se aplican técnicas de reprodución asistida. Se ter un neno prematuro xa altera o ritmo dunha familia, se son dous nenos prematuros ou tres e, máis aínda, se son moi prematuros, pódense producir situacións moi críticas polo cansazo e o estrés que supón. Por iso é moi importante buscar apoios en familiares ou amigos. A carga de traballo será moi importante e é máis levadeira se se conta con axuda.
As mulleres que tiveron un neno prematuro teñen máis risco de ter outros fillos prematuros pero a valoración do risco en cada situación debe facerse co xinecólogo que será o que dará unha información máis precisa. As mulleres que foron prematuras tamén teñen máis risco de ter fillos prematuros.
Puntos a destacar
- Dise que un neno é prematuro cando nace antes da 37 semana de xestación, pero non todos os nenos prematuros son iguais.
- Os nenos prematuros terminan a súa maduración nun ambiente diferente e xa que logo o seu desenvolvemento ten certas características particulares.
- A idade corrixida é máis importante que a idade real. O seu desenvolvemento e o seu crecemento valorarase en función da idade corrixida que é a idade que tería o pícaro se nacese cando lle correspondía.
- Teñen dificultade para controlar a temperatura e facilidade para contraer infeccións. Por iso, é moi importante lavar as mans sempre antes de tocalos.
- A leite materna é o mellor alimento para os nenos prematuros. Estean con lactancia materna ou con leites artificiais, en xeral, necesitan comer con máis frecuencia que os nenos que nacen ao seu tempo e é moi importante deixarlles descansar entre tomas.
- Os nenos prematuros necesitan suplementos de ferro e de vitamina D.
- Conseguirán sentarse aos seis ou sete meses de idade corrixida e camiñarán ao redor do ano de idade corrixida.
- Falarlles e contarlles historias, desde moi pequenos, axudaralles no seu desenvolvemento.
- Ás veces os nenos prematuros teñen problemas no desenvolvemento. Ante calquera problema ou dúbida, hai que consultar co pediatra.
- É moi importante que os proxenitores teñan contacto físico co neno prematuro, así favorecerase a vinculación e, no caso da nai, aumentarase a produción de leite.
- As vacinas poñeranse seguindo a idade real do neno e segundo lle vaia indicando o seu pediatra.
Na imaxe: Método canguro. A nai ou o pai espida de cintura para arriba sentarase e colocará o neno espido ou só co pañal entre os peitos. Logo pódense cubrir ambos cunha manta ou coa roupa da nai ou o pai.
Este artigo é cortesía da Asociación Española de Pediatría de Atención Primaria (AEPAP)
